Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Koszalinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Koszalinie w Wydziale I Cywilnym w składzie następującym:

Przewodnicząca sędzia Marta Knotz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko M. K.

o zapłatę

1)  oddala powództwo,

2)  przyznaje kuratorowi S. M. wynagrodzenie za reprezentowanie pozwanego w wysokości 480 złotych (czterysta osiemdziesiąt).

(sędzia Marta Knotz)

I C 605/23

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła o zasądzenie od pozwanego M. K. kwoty 5728,66 złotych wraz z należnościami ubocznymi z tytułu umowy pożyczki.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa zarzucając brak wykazania roszczenia co do zasady i co do wysokości oraz abuzywność klauzul umownych przewidujących pozaodsetkowe koszty kredytu.

Sąd ustalił, co następuje:

M. K. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w dniu 29.12.2018 roku umowę pożyczki kwoty 5000 złotych, którą zobowiązał się zwrócić w 5 ratach miesięcznych. Prowizja za udzielenie pożyczki wyniosła 1918,50 odsetki kapitałowe ustalono na 10%.

Pozwany nie podjął spłaty pożyczki. W tutejszym Sądzie zarejestrowano przeciwko pozwanemu 15 spraw procesowych o zapłatę z powództw podmiotów działających na rynku usług finansowych w latach 2019-2023 r.

Pożyczkodawca zbył na rzecz powoda wierzytelności wobec pozwanego wynikające z zawartej umowy pożyczki.

(dowód: umowa pożyczki z załącznikami – k. 6-24, dowód przelewu – k. 25, umowa cesji – k. 27-36)

Sąd zważył, co następuje:

W sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, implementujące dyrektywę 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki.

Zgodnie z art. 9 ustawy:

1.  Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta.

2.  Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.

3.  Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy:

Instytucja pożyczkowa uzależnia udzielenie kredytu konsumenckiego od pozytywnej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy.

Ochrona konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, przyczynia się do realizacji celu dyrektywy - zapewnienia wszystkim konsumentom w Unii Europejskiej wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów i ułatwienia powstawania dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku kredytów konsumenckich. Nadmierne zadłużenie powoduje degradację społeczną osób zadłużonych, które nie są w stanie spłacać żadnych zobowiązań po wpadnięciu w spiralę zadłużeń; prowadzi do upadłości, kiedy wierzyciele nie odzyskują większości wierzytelności. Brak egzekwowalności długów prowadzi do zwiększania kosztów pożyczek dla wszystkich, również rzetelnych kredytobiorców, którzy de facto finansują straty kredytodawców na pożyczkach nieegzekwowalnych.

Dlatego ustawodawca krajowy jak i unijny nałożył na firmy pożyczkowe obowiązek badania oceny zdolności kredytowej. „Celem omawianego obowiązku jest rozwinięcie u kredytodawców poczucia odpowiedzialności i unikanie sytuacji, w których będą oni udzielać kredytów konsumentom nieposiadającym zdolności kredytowej” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 5 marca 2020 r. C-679/18). „Taki obowiązek, w zakresie, w jakim ma on na celu ochronę konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, ma dla tych konsumentów fundamentalne znaczenie” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 6 czerwca 2019 r. C-58/18)

Sankcja za brak należytego zbadania zdolności kredytowej został wprowadzona w art. 9a ust. 5-7 ustawy.

5. Jeżeli instytucja pożyczkowa udzieliła konsumentowi kredytu konsumenckiego z naruszeniem przepisów ust. 1 i 2 (…), to:

1) zbycie wierzytelności z tej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób jest nieważne;

2) dochodzenie wierzytelności jest dopuszczalne dopiero po dniu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu przez sąd nieistnienia tego zobowiązania - przy czym zakaz zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia, a za okres zakazu zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie można doliczać odsetek lub pozaodsetkowych kosztów kredytu, a także innych opłat związanych z tą wierzytelnością.

6. Okoliczności, o których mowa w ust. 5 pkt 2, sąd bada na zarzut konsumenta.

Przepisy powyższe weszły w życie 18.05.2023 roku, lecz mają zastosowanie do umów zawartych przed tą datą zgodnie z art. 10 ustawy nowelizującej z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz.U.2022.2339). Jest to uzasadnione faktem, że obowiązek badania zdolności kredytowej funkcjonuje polskim prawie od początku obowiązywania ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 roku.

Interpretacji przepisów krajowych, wprowadzających sankcję za naruszenie obowiązku zbadania zdolności kredytowej należało dokonać w sposób prounijny, uwzględniając to, iż przepisy te implementują do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy.

W wyroku z dnia 5 marca 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-679/18 wyraźnie wskazał, iż skuteczna ochrona konsumentów nie mogłaby zostać osiągnięta, gdyby sąd krajowy nie był zobowiązany, niezwłocznie po ustaleniu niezbędnych w tym zakresie okoliczności prawnych i faktycznych, do zbadania z urzędu , czy kredytodawca dopełnił obowiązku wynikającego z art. 8 tej dyrektywy (pkt 23).

Gdy sąd krajowy stwierdzi z urzędu naruszenie tego obowiązku, jest on zobowiązany, nie czekając na to, iż konsument zgłosi zmierzający ku temu wniosek, wyciągnąć wszelkie konsekwencje wynikające zgodnie z prawem krajowym z takiego naruszenia, z zastrzeżeniem poszanowania zasady kontradyktoryjności oraz tego, by ustanowione przez prawo krajowe sankcje odpowiadały wymogom art. 23 dyrektywy (...) w wykładni Trybunału (pkt 24).

Natomiast w wyroku z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie C-449/13 (...) wskazał, iż ciężar dowodu zbadania zdolności kredytowej spoczywa na powodzie.

Przepisy dyrektywy (...) w sprawie umów o kredyt konsumencki należy interpretować w ten sposób, że: - po pierwsze, stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi ciężar dowodu w zakresie niewykonania obowiązków przewidzianych w art. 5 i 8 dyrektywy (...) spoczywa na konsumencie oraz - po drugie, stoją one na przeszkodzie stwierdzeniu przez sąd, że ze względu na standardowe postanowienie umowne konsument uznał pełne i prawidłowe wykonanie obowiązków przedumownych ciążących na kredytodawcy, które to postanowienie prowadzi w ten sposób do odwrócenia ciężaru dowodu wykonania wspomnianych obowiązków, zagrażając tym samym skuteczności praw przyznanych dyrektywą (...).

Sankcje stosowane wobec przedsiębiorców naruszających obowiązki wobec konsumentów muszą być bowiem skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Dlatego sankcję powyższą sąd zastosował z urzędu.

Brak zastosowania sankcji z art. 9a ust. 5 pkt 1 ustawy prowadziłby do konieczności zastosowania sankcji nieważności umowy pożyczki z art. 58 k.c. z uwagi na naruszenie przez kredytodawcę przepisu art. 9 ustawy.

Powód, choć spoczywał na nim ciężar dowodu w zakresie wykazania zdolności kredytowej i choć sąd zobowiązał go do wykazania tej okoliczności (k. 176) – nie wskazał nawet, by przed udzieleniem pożyczki pozwanemu pożyczkodawca w jakikolwiek sposób zbadał zdolność kredytową pozwanego.

Mając powyższe okoliczności na uwadze na podstawie art. 9a ust. 5 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim oddalono powództwo o zasądzenie należności z umowy pożyczki na rzecz powoda albowiem umowa cesji jest nieważna.

Na podstawie art. 98 k.p.c. kosztami procesu obciążono powoda zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Wynagrodzenie należne kuratorowi zasądzono na podstawie art. 91a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej.

(sędzia Marta Knotz)