Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Koszalinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2024 roku

Sąd Rejonowy w Koszalinie w Wydziale I Cywilnym w składzie następującym:

Przewodnicząca sędzia Marta Knotz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko A. S.

o zapłatę

1)  oddala powództwo,

2)  przyznaje kuratorowi S. M. wynagrodzenie w wysokości 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) za reprezentację pozwanej.

(sędzia Marta Knotz)

I C 315/24

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. S. kwoty 3829,74 złotych wraz z należnościami ubocznymi tytułem wierzytelności z umowy pożyczki.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, iż nie zawierała z powodem umowy pożyczki, nie otrzymała nigdy środków z tej umowy. Nadto zarzuciła także brak zbadania jej zdolności kredytowej oraz błędne określenie (...) w umowie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powództwo zgłoszone w niniejszej sprawie podlega oddaleniu z uwagi na brak wykazania przez powoda, iż pozwana zawarła sporną umowę pożyczki. Pozwana temu zaprzeczyła, ciężar dowodu spoczywał więc na powodzie zgodnie z art. 6 k.c.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim: Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę.

Zdecydowanie należy odrzucić interpretację powoda dotyczącą art. 5 pkt 13 ww. ustawy jako przewidującego inną od pisemnej szczególną formę umowy pożyczki. Przepis ten zawiera wyłącznie definicję umowy zawieranej na odległość, a nie jej formę.

W niniejszej sprawie umowa niewątpliwie nie została zawarta w formie pisemnej, powód wskazał, że do jej zawarcia doszło na odległość, przy wykorzystaniu środków elektronicznej komunikacji. W takiej sytuacji zastosowanie ma art. 74 k.c. Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.

W sytuacji, z jaką mamy do czynienia w niniejszym postępowaniu – brak zachowania formy pisemnej umowy nie skutkuje jej nieważnością, lecz powód ma ograniczone możliwości dowodowe w celu wykazania zawarcia umowy.

W sprawie niniejszej powód nie przedłożył żadnego dowodu zawarcia umowy poza samym wydrukiem jej treści i oświadczeniem o przelewie środków.

Dokumenty te nie stanowią wystarczającego dowodu zawarcia umowy. Dokumenty te zostały bowiem wystawione wyłącznie przez powoda - treść umowy nie została przez nikogo podpisana, a dokument zatytułowany ”potwierdzenie wykonania transakcji wypłaty środków” został podpisany wyłącznie przez członka zarządu powoda.

Brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dlaczego powód na dowód przelewu środków nie przedkłada bankowego potwierdzenia płatności, lecz własne oświadczenie. Nadto dokument ten poświadcza nieprawdziwą okoliczność, iż „kwota wypłacona”, „odbiorcy”, czyli pozwanej, na wskazany rachunek bankowy - wynosi 2100 złotych. Z treści umowy przedłożonej przez powoda wynika, że pozwanej wypłacona miała być tylko kwota 1000 złotych, a nie 2100 złotych.

Brak jest w takich okolicznościach podstaw do przyznania dokumentowi waloru wiarygodności. Sąd miał tu też na uwadze, iż pożyczka, z której roszczeń dochodzi powód miała być pożyczką refinansującą inną pożyczkę, obsługiwaną przez tego samego pośrednika – (...) sp. z o.o., który dysponował już wszystkimi danymi pozwanej (z pierwszej umowy).

Pomimo wniosków pozwanej powód nie przedłożył także formularza wniosku o pożyczkę, złożonego przez pozwaną.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że powód nie wykazał należycie faktu zawarcia umowy pożyczki z pozwaną.

Gdyby powód wykazał zawarcie umowy w niniejszej sprawie to i tak pozostałe zarzuty pozwanej uzasadniały oddalenie powództwa.

W umowie niezgodnie z prawem określono wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania kredytu oraz niezgodnie z prawem - nie zbadano zdolności kredytowej pozwanej.

Ustawa o kredycie konsumenckim nakłada na przedsiębiorców działających na rynku pożyczek obowiązki w zakresie informacyjnym (art. 13 ust. 1 pkt 7a i 30 ust. 1 pkt 7 ustawy – co do (...)) jak i co do zbadania zdolności kredytowej (art. 9 ustawy). Realizacja tych obowiązków ma znaczenie fundamentalne i brak ich realizacji może prowadzić do nieważności umowy pożyczki.

Ochrona konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, przyczynia się do realizacji celu dyrektywy - zapewnienia wszystkim konsumentom w Unii Europejskiej wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów i ułatwienia powstawania dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku kredytów konsumenckich. Nadmierne zadłużenie powoduje degradację społeczną osób zadłużonych, które nie są w stanie spłacać żadnych zobowiązań po wpadnięciu w spiralę zadłużeń; prowadzi do upadłości, kiedy wierzyciele nie odzyskują większości wierzytelności. Brak egzekwowalności długów prowadzi do zwiększania kosztów pożyczek dla wszystkich, również rzetelnych kredytobiorców, którzy de facto finansują straty kredytodawców na pożyczkach nieegzekwowalnych.

Dlatego ustawodawca krajowy jak i unijny nałożył na firmy pożyczkowe obowiązek badania oceny zdolności kredytowej. „Celem omawianego obowiązku jest rozwinięcie u kredytodawców poczucia odpowiedzialności i unikanie sytuacji, w których będą oni udzielać kredytów konsumentom nieposiadającym zdolności kredytowej” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 5 marca 2020 r. C-679/18). „Taki obowiązek, w zakresie, w jakim ma on na celu ochronę konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, ma dla tych konsumentów fundamentalne znaczenie” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 6 czerwca 2019 r. C-58/18).

Poinformowanie konsumenta o całkowitym koszcie kredytu w postaci (...) obliczanej za pomocą swoistej formuły matematycznej jest również niezmiernie istotne. Po pierwsze informacja ta przyczynia się bowiem do przejrzystości rynku, ponieważ umożliwia ona konsumentowi porównanie ofert kredytowych. Po drugie umożliwia ona konsumentowi dokonanie oceny zakresu podejmowanego zobowiązania (por. wyroki (...) C-264/02, C-76/10).

W sprawie niniejszej powód nie wykazał, nie podjął nawet próby wykazania, by zbadał zdolność kredytową pozwanej, pomimo jej zarzutów w tym zakresie. Ciężar dowodu spoczywał tu na powodzie, a obowiązkiem sądu było zbadanie z urzędu czy kredytobiorca dopełnił swych obowiązków (por. wyrok (...) C-679/18, C-377/14).

Powód błędnie określił też wysokość (...) w umowie z pozwaną, bezpodstawnie zaniżając jego wysokość do 1968,1%, (k. 27), gdy w rzeczywistości prawidłowo wyliczone (...) wynosiło 2525,49%. Powód zaniżył wysokość (...) poprzez niezgodne z prawem włączenie do całkowitej kwoty kredytu kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta.

W wypadku gdy sąd stwierdza naruszenie ww. obowiązków, jest on zobowiązany, nie czekając na to, iż konsument zgłosi zmierzający ku temu wniosek, wyciągnąć wszelkie konsekwencje wynikające zgodnie z prawem krajowym z takiego naruszenia, z zastrzeżeniem poszanowania zasady kontradyktoryjności oraz tego, by ustanowione przez prawo krajowe sankcje odpowiadały wymogom art. 23 dyrektywy – wyrok (...) w sprawie C-679/18 i analogicznie wyrok w sprawie C-339/23.

Mając na uwadze naruszenie podstawowych obowiązków obciążających pożyczkodawcę, wynikających z art. 9 i 30 ustawy - umowę pożyczki, nawet na wypadek ustalenia jej zawarcia, należałoby uznać za nieważną na podstawie art. 58§1 k.c.

Powództwo oddalono w całości jako niezasadne, w pierwszej kolejności mając na uwadze brak wykazania przez powoda faktu zawarcia umowy pożyczki. W dalszej kolejności niezależną podstawą oddalenia powództwa w niniejszej sprawie była również nieważność umowy, wynikająca z braku zbadania przez powoda zdolności kredytowej pozwanej oraz z nieprawidłowego określenia wysokości (...) w umowie.

Wynagrodzenie przyznano kuratorowi reprezentującemu pozwaną w niniejszej sprawie w wysokości stawki określonej na podstawie §1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w związku z §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie uwzględniając nakład pracy kuratora i zawiłość sprawy.

(sędzia Marta Knotz)