Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Koszalinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023 roku

Sąd Rejonowy w Koszalinie Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący: Sędzia Marta Knotz

Protokolant: sekr. sąd. Sabina Dębiec

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2023 roku sprawy

z powództwa (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko S. M. (1)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego S. M. (1) na rzecz powoda (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 461,89 zł (czterysta sześćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od kwoty 430,90 zł (czterysta trzydzieści złotych dziewięćdziesiąt groszy) od dnia 10 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałej części jako przedwczesne,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 270,16 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych szesnaście groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

4.  przyznaje kuratorowi S. M. (2) wynagrodzenie za reprezentowanie nieznanego z miejsca pobytu pozwanego S. M. (1) w kwocie 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych),

5.  zwraca powodowi (...) spółce akcyjnej w W. ze Skarbu Państwa kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki na wynagrodzenie kuratora.

(sędzia Marta Knotz)

I C 104/23

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka akcyjna w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego S. M. (1) kwoty 2647,89 złotych wraz z należnościami ubocznymi z tytułu dwóch umów pożyczek.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa zarzucając brak wykazania roszczenia co do zasady i co do wysokości oraz abuzywność klauzul umownych przewidujących pozaodsetkowe koszty kredytu.

Sąd ustalił, co następuje:

S. M. (1) zawarł z powódką w dniu 1.08.2019 roku umowę pożyczki kwoty 500 złotych, którą zobowiązał się zwrócić w 60 ratach tygodniowych po 14,04 zł. Prowizja za udzielenie pożyczki wyniosła 178,50 zł, opłata przygotowawcza 40 zł, opłata za elastyczny pakiet spłat 76,50 zł, odsetki kapitałowe ustalono na 10%.

Zdolność kredytowa pozwanego przed zawarciem umowy pożyczki została zbadana wyłącznie w oparciu o ustne informacje pozwanego, gdzie podał on, iż jest pracownikiem fizycznym E. Polska z wynagrodzeniem netto 2500 zł i miesięcznymi wydatkami w wysokości 933 zł.

Pozwany podjął nieregularną spłatę zobowiązań z tej pożyczki. Na dzień 18.01.2020 nie dokonał terminowo 12 wpłat. A po dniu 10.03 zaprzestał regulowania jakichkolwiek należności.

W dniu 18.01.2020 roku pomimo opóźnień w spłacie pierwszej pożyczki powód udzielił pozwanemu kolejnej pożyczki na kwotę 1100 złotych, którą pozwany zobowiązał się zwrócić w 75 ratach tygodniowych po 31,89 zł. Prowizja za udzielenie pożyczki wyniosła 602,69 zł, opłata przygotowawcza 40 zł, opłata za elastyczny pakiet spłat 258,31 zł, odsetki kapitałowe ustalono na 10%.

Zdolność kredytowa pozwanego przed zawarciem drugiej umowy pożyczki została zbadana ponownie wyłącznie w oparciu o ustne informacje pozwanego, gdzie podał on, iż pracuje on obecnie jako stolarz z wynagrodzeniem netto 3300 zł i miesięcznymi wydatkami w wysokości 856 zł.

Pozwany dokonał 4 regularnych wpłat na poczet kredytu po czym zaprzestał całkowicie jego spłaty.

(dowód: umowy pożyczek wraz z wnioskami – k. 20-31, historia spłat – k. 8-10)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części – co do pierwszej pożyczki udzielonej pozwanemu.

W sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, implementujące dyrektywę 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki.

Zgodnie z art. 9 ustawy:

1.  Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta.

2.  Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.

3.  Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy:

1.  Instytucja pożyczkowa uzależnia udzielenie kredytu konsumenckiego od pozytywnej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy.

Ochrona konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, przyczynia się do realizacji celu dyrektywy - zapewnienia wszystkim konsumentom w Unii Europejskiej wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów i ułatwienia powstawania dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku kredytów konsumenckich. Nadmierne zadłużenie powoduje degradację społeczną osób zadłużonych, które nie są w stanie spłacać żadnych zobowiązań po wpadnięciu w spiralę zadłużeń; prowadzi do upadłości, kiedy wierzyciele nie odzyskują większości wierzytelności. Brak egzekwowalności długów prowadzi do zwiększania kosztów pożyczek dla wszystkich, również rzetelnych kredytobiorców, którzy de facto finansują straty kredytodawców na pożyczkach nieegzekwowalnych.

Dlatego ustawodawca krajowy jak i unijny nałożył na firmy pożyczkowe obowiązek badania oceny zdolności kredytowej. „Celem omawianego obowiązku jest rozwinięcie u kredytodawców poczucia odpowiedzialności i unikanie sytuacji, w których będą oni udzielać kredytów konsumentom nieposiadającym zdolności kredytowej” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 5 marca 2020 r. C-679/18). „Taki obowiązek, w zakresie, w jakim ma on na celu ochronę konsumentów przed ryzykiem nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności, ma dla tych konsumentów fundamentalne znaczenie” (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 6 czerwca 2019 r. C-58/18)

Sankcja za brak należytego zbadania zdolności kredytowej został wprowadzona w art. 9a ust. 5-7 ustawy.

5. Jeżeli instytucja pożyczkowa udzieliła konsumentowi kredytu konsumenckiego z naruszeniem przepisów ust. 1 i 2 (…), to:

1) zbycie wierzytelności z tej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób jest nieważne;

2) dochodzenie wierzytelności jest dopuszczalne dopiero po dniu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu przez sąd nieistnienia tego zobowiązania - przy czym zakaz zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia, a za okres zakazu zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie można doliczać odsetek lub pozaodsetkowych kosztów kredytu, a także innych opłat związanych z tą wierzytelnością.

6. Okoliczności, o których mowa w ust. 5 pkt 2, sąd bada na zarzut konsumenta.

Przepisy powyższe weszły w życie 18.05.2023 roku, lecz mają zastosowanie do umów zawartych przed tą datą zgodnie z art. 10 ustawy nowelizującej z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz.U.2022.2339). Jest to uzasadnione faktem, że obowiązek badania zdolności kredytowej funkcjonuje polskim prawie od początku obowiązywania ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 roku.

W niniejszej sprawie z uwagi na niewielką wysokość pierwszej pożyczki (500 zł), deklarowaną wysokość dochodów w wysokości 2500 złotych, niewielką wysokość innych obciążeń kredytowych 133 złotych, niewielką wysokość raty 14,04 złotych uznać należy, iż przyznanie pierwszej pożyczki pozwanemu było prawidłowe w kontekście art. 9 ustawy.

Jednak przyznanie w dniu 18.01.2020 roku drugiej pożyczki w wysokości znacznie wyższej (całkowita kwota do zapłaty 2391,59 złotych), w sytuacji, gdy pozwany nie uiszczał regularnie rat w wysokości po 14,04 złotych tygodniowo (historia spłat k. 8) – odbyło się z naruszeniem art. 9 ustawy, bez należytej oceny zdolności kredytowej pozwanego.

Efektem tego było, to iż miesiąc później pozwany całkowicie zaprzestał spłacania obu pożyczek.

Mając na uwadze naruszenie obowiązku zbadania zdolności kredytowej pozwanego i obowiązku odmowy udzielenia tej pożyczki w okolicznościach niniejszej sprawy – sąd zastosował sankcję z art. 9a ust. 5 ustawy i pozew o zapłatę należności wynikających z drugiej pożyczki oddalił z uwagi na przedwczesność roszczenia. Powód będzie mógł dochodzić tego roszczenia od pozwanego dopiero po spłacie przez niego pierwszej pożyczki.

Interpretacji przepisów krajowych, wprowadzających sankcję za naruszenie obowiązku zbadania zdolności kredytowej należało dokonać w sposób prounijny, uwzględniając to, iż przepisy te implementują do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy.

W wyroku z dnia 5 marca 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-679/18 wyraźnie wskazał, iż skuteczna ochrona konsumentów nie mogłaby zostać osiągnięta, gdyby sąd krajowy nie był zobowiązany, niezwłocznie po ustaleniu niezbędnych w tym zakresie okoliczności prawnych i faktycznych, do zbadania z urzędu , czy kredytodawca dopełnił obowiązku wynikającego z art. 8 tej dyrektywy (pkt 23).

Gdy sąd krajowy stwierdzi z urzędu naruszenie tego obowiązku, jest on zobowiązany, nie czekając na to, iż konsument zgłosi zmierzający ku temu wniosek, wyciągnąć wszelkie konsekwencje wynikające zgodnie z prawem krajowym z takiego naruszenia, z zastrzeżeniem poszanowania zasady kontradyktoryjności oraz tego, by ustanowione przez prawo krajowe sankcje odpowiadały wymogom art. 23 dyrektywy (...) w wykładni Trybunału (pkt 24).

Sankcje stosowane wobec przedsiębiorców naruszających obowiązki wobec konsumentów muszą być bowiem skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Dlatego sankcję powyższą sąd zastosował z urzędu.

Brak zastosowania sankcji z art. 9a ust. 5 pkt 2 ustawy prowadziłby do konieczności zastosowania sankcji nieważności umowy pożyczki z art. 58 k.c. z uwagi na naruszenie przez kredytodawcę przepisu art. 9 ustawy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze na podstawie art. 9a ust. 5 pkt 2 ustawy o kredycie konsumenckim oddalono powództwo o zasądzenie należności z drugiej umowy pożyczki jako przedwczesne i zasądzono należność z pierwszej umowy pożyczki.

O umownych odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481§2 ¹ k.c.

Zawarcie umowy zostało należycie wykazane przez powoda poprzez przedłożenie oryginału umowy pożyczki. Wysokość zobowiązania wynikała z treści umowy, pozwany kwestionując wysokość zobowiązania obowiązany był wykazać, iż spłacił je w wyższej kwocie. Ciężar dowodu spoczywał tu na pozwanym.

Sąd za niezasadny uznał również zarzut abuzywności klauzul umownych przewidujących pozaodsetkowe koszty kredytu. Mieszczą się one w granicach wyznaczonych przepisem art. 36a ustawy w brzmieniu z chwili zawarcia umowy. Łączna wysokość prowizji i opłat w kwocie 295 złotych nie może być uznana za nadmierną i nieekwiwalentną.

Na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 17% poniesionych przez niego kosztów, powód wygrał bowiem sprawę w takiej części. Łączne koszty powoda wyniosły 1589,20 złotych, w tym 200 złotych opłaty od pozwu, 17 złotych opłaty skarbowej, 900 złotych wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości minimalnej stawki, 112,20 złotych kosztów doręczenia, 360 złotych wynagrodzenia kuratora.

Wynagrodzenie należne kuratorowi zasądzono na podstawie art. 91a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej.

(sędzia Marta Knotz)